Монголчууд бид өөрсдийгөө хэн гэдгийг мэддэггүй гэж миний мэдэхээр их л олон хүн яриж байна. Нэг бодлын үнэн үг. Яагаад гэхээр дэлхийд газар нутгийн хэмжээгээр 18-т ордог, хүн амын нягтаршлаар хамгийн багад тооцогддог хэрнээ Улаанбаатар хотод нийт хүн амын тал нь чихээд суучихсан, зам дээр машинтайгаа явж байхдаа бие биенээ завсар зайгаар нь явуулчихаад урагшлахын хооронд заавалчгүй чихээд хаагаад зогсчихдог, сонгуульд мөрийн хөтөлбөрөөр нь биш, ялагдаж байгаад нь саналаа өгчихдөг гээд логикаар тайлбарлахад хэцүү янз янзын түмэн зүйлийн нэгтгэл болсон аугаа комплекс шинж чанарыг дотроо агуулдаг Монгол хүнийг яаж ойлгох вэ гэдэг өөрөө бүхэл бүтэн судлал болох дайтай эд. Би ч бас Монгол хүн, өөрийгөө яаж ойлгох вэ бусдыгаа яаж мэдэх гэдэг дээр уншиж судлаж байгаа зүйл их байна.
Саймон Викэм Смит гэдэг залуу Вашингтоны их сургууль Монголын талаар буюу уран зохиолын талаар докторын зэрэг хамгаалж байгаа юм байна. Явуухулан, Дашбалбар, Данзанравжаа гээд манай яруу найрагчдын сод бүтээлүүдийг Англи хэл рүү орчуулж гаргаж байгаа аж. Тэрээр ингэж хэлсэн байх юм.
What’s interesting to me is in Mongolia, people are very much interested in poetry. Poetry is default literature. Whereas in the west, story or novel is the default.[…] . I think that the difference really is in the West, we do not have a real close connection with poetry any longer, but you do. And I wonder why that is. I think what might be part of it is that we have a sedentary culture, […] whereas nomadic way is such that if you have bunch of books or even ipad is an extra material to carry around. So it all has to be in the head. So in order to remember things you need to make it memorable. So the idea of remembering by poetic language which presumably the original form of poetry, we have to remember epic and history. So you made it into beautiful poetry that we can remember with a scemer like a “Sul Tolgoi??”. But this has been lost in the west because we had centuries of books and now we have the internet, now we have the fantastic invention of computers. But here the computer is maybe not new but you still have a very strong oral culture and very strong nomadic sense even for people who lived all their lives in the city. Even way the language is formed the way two verbs working together – this is very interesting poetic way of doing it.
Монголчуудыг ойлгох нэг гол суваг бол яах аргагүй уран зохиол. Манай ард түмэн урлаг уран зохиолыг нобелийн шагнал авах хэмжээнд хүртэл өргөж, хөгжүүлсэн авч эргээд шинжлэх ухаан техник талыг орхигдуулсан байгаа. Хаа ч газар очсон манайх шиг өргөн дэлгэр дэнж доргиох найр наадам тун ховор, мэдээж нэг хүнд ноогдох ДНБ-тэй харьцуулж яриж байгаа юм шүү дээ.
I think outside the range of Mongol studies, I think people in the west is inherently fascinated by Mongolia. It’s like Mars or Jupiter. I think this literature is somehow able to speak about Mongolia and about nomadic heart of Asia. Even for people who have to work in politics or in economics or biodiversity, in order to properly understand that they need, in my opinion, they need underpinning of culture and this culture is really expressed in literature.
Яг цааш нь ярих гэж байтал Жагаа ах таслаад гол санааг нь дутуу гаргачих шиг боллоо. Дахиж уулзаж энэ залуутай энэ Монголын уран зохиолоос яг Монгол хүний ямар чанарыг үнэртэж болж байна, яаж Монгол хүнд нөлөөлж байна гэдэг талаар нарийн ярьвал их сонирхолтой санагдлаа.
Сонирхвол энэ хаягаар орж үзээрэй.
https://www.youtube.com/watch?v=VWn_JxK-6Ic&NR=1&feature=endscreen
