Бас бус

Баабар ахын бичсэн ном бүрийг 10-н жилд байхдаа уншиж дуусгаж билээ. Алтан гурвалжин, Нүүдэл суудал, Бүү март, Дори идэр дүүдээ гээд л анх уншиж байсан номнууд тод санагдаж байна. Түүнээс хойш гадаадаар явахдаа дандаа түүний бичсэн нийтлэлүүдийг шимтэн уншдаг байлаа. Гэвч сүүлийн хэдэн жилд түүний нийтлэлүүд хэсэг хэт нэг талыг баримталсан санагддаг, бас өөрийн хэлж буй зүйлүүд түүний үйлдлүүдтэй зөрдөг юм гэдгийг биеэр мэдэрснээс хойш гомдсонуу яасан ямар ч байсан уншихаа больсон юм. Харин сая санаангүй түүний бичсэн нэг өгүүллэгийг гарчигласан чинь хэдийгээр өөрийн стивь, цаана л нэг ёжтой илэрхийлэл бүр яг хэвээрээ. Харин илүү гүн шинжилгээ хийж, илүү холыг хардаг болсон юм уу гэсэн бодол төрөв. Мэдээж Бүү Март номыг уншаад, Алтан гурвалжинг харахаар макро хэмжээнд төсөөлж, илүү томоор хөдлөхийг хүсдэг нь харагдаж байсан л даа. Гол нь дотоодын жижиг факторуудыг орхигдуулж, нийтийн хандлагыг хэр мэдэрдэг нь асуултын тэмдэг байсан юм. Одоо бол тэрийгээ илүү сайн мэдэрч, нийгмийнхээ эмзэг цэгийг илүү сайн хардаг болсон юм шиг санагдлаа л даа. Аргагүй дээ манай хүн ч насаараа л энэ нийгэмд чинь буцаллаа шүү дээ ккк

Ядуу, баян гэх тодорхойлолт нь тухайн хүний субъектив үнэлэмж. Харин ядуурал гэдэг бол нийгмийн үзэгдэл, эдийн засгийн категори. Нийгмийн үлэмж хэсэг нь ядуурлын төвшинд очвол нийгэм өөрөө тогтворгүй болж дайн байлдаан өвчин тахал, хувьсгал, анги хоорондын болон үндэстэн овог угсаатны тулалдаан буй болдог. Дайн, хувьсгал, өвчин тахал, байгалийн гамшиг, эдийн засгийн хямрал зэрэг нь нийгмийг хамарсан гэнэтийн ядуурлын цаад шалтгаан болно. Харамсалтай нь ядуурлын эсрэг энэ мэтийн гэнэтийн хөдөлгөөн нь ядуурлыг зогсоох биш харин ч улам гааруулах өдөөлт болдог билээ. Бүр хүн ангаймаар цаад шалтгаан нь нийгмийн баялагийг эзэмшигч цөөн хэдэн хүмүүсийн хоорондын тэмцэл, хөрөнгө мөнгө, эрх мэдэл булаацалдсан бүлэг хоорондын дайсагнал нь нийгмийг гэнэтийн хөдөлгөөнд оруулж ядуурал гуйранчлалыг улам гааруулдаг. Үгүйдээ л түүх, философи, социологи, нийгмийн психологийн олон сурах бичигт ингэж өгүүлсэн байна.

Монголд байхдаа Баяр дарга, Баабар хоёр нийлээд нийлээд шар дээлтийг барахгүй юм гэж сонсож байсан харин энэ удаад манай хоёр нийлүүлч бас гайгүй ч болох юм уу гэж бодох шиг. Харин шар дээлт маань айдагаа авдрандаа хийцэн юм шиг л сонсогдох юм. Сонгуулийн өмнө очиж жүжиг хэрхэн тавигдахыг үзэх юмсан. ：）

Мөнх-Эрдэнийн блог дээрээс Монгол Улсын Их Сургуулийн Нийгэм, Соёлын Антропологийн тэнхим ажилладаг Д.Бум-Очир гэдэг залуугийн "Ижилсэл дэх өргөн хэрэглээний барааны мөн чанар: Монголын хомсдол ба Монгол бусын илүүдэл" гэдэг сонирхолтой нийтлэл олж уншлаа. Бодмоор ч юм их байна. Тэрээр дүгнэхдээ:

[...]Байрон хүмүүсийн ижилсэл гэдэг бол хүний эзэмшиж (possess) байдаг зүйл гээд, цааш нь энэхүү эзэмшиж байгаа онцлог шинж нь тухайн ижилслийн бүлгийн гишүүн болсноор бий болдог (Byron 1996: 292) гэжээ. Харин Дээд Монголчуудын хувьд бол яг эсрэгээр буюу эзэмшиж буй онцлог шинж нь тэднийг тухайн ижилслийн бүлгийн гишүүн гэж тооцох эсэхийг шалгах хэмжүүр болж байна.[...]
Энэ өгүүллийн угсаатны зүйн баримт антропологийн ижилсэлийн талаарх нэгэн чухал онолын агуулгатай зөрчилдөж байдаг. Барфийн сонгодог тодорхойлолтоор бол үндэстэн угсаатан гэх ухагдахууныг агуулж байдаг хил хязгаар (boundary) тэр хил хязгаар дотор байгаа ижилсэлийн агуулгаас илүү чухал байдаг (Barth 1982: 15) гэжээ. Өөрөөр хэлбэл, үндэстэн угсаатны ижилсэлийн хил хязгаар тухайн үндэстэн, угсаатны ижилсэлийг тодорхойлж байдаг байна. Барфийн санааг ухаж ойлговол, жишээ нь, Монгол эсвэл Төвд гэдэг мөн эсвэл биш гэх ижилсэлийн зааг ялгааг чухалчилдаг гэж үзэж байна. Харин миний энэ өгүүлэлд гарч буй угсаатны зүйн баримтаар бол Барфийн үзлээс яг эсрэг агуулга ажиглагдаж байна. Зааг ялгаанаас илүү хэр зэрэг Монгол вэ гэдэг агуулгыг нь чухалчилж байгаа юм. Нэг талд төр засгийн зүгээс, нөгөө талд Дээд Монголчууд өөрсдөө үндэстний ижилсэлээ агуулгын түвшинд зэрэглэл бий болгон бодитой тодорхой шалгуураар хэмжин хэн хэр зэрэг Монгол болохыг хэлж байна. Энэ тохиолдолд хил хязгаарыг буюу зааг ялгааг биш харин агуулгыг ихээхэн чухалчилж байгаа бөгөөд Барфийн үздэг шиг хил хязгаар нь ижилсэлийн агуулгыг тодорхойлж байгаа хэрэг биш харин үүний яг эсэргээр агуулга нь ижилсэлийн хил хязгаарыг тодорхойлж байна.

гэсэн байна. Гэвч үүнийг уншаад Хятад улсан амьдарч, өдөр тутам тэд нартай харьцаж байгаагийн хувьд өөрийн төрсөн сэтгэгдэлийг бас хуваалцая гэж бодлоо. Хятадууд тариачидаа болон бусад жижиг үндэстэн ястангуудыг цэвэр хүчээр шахуу, ялангуяа эдийн засгийн хүчин зүйлээр шахаж орчин үеийн амьдрал руу оруулж байгаа гэж хэлж болно. Бум-Эрдэнэ-н бичсэн дээр байсан "30000 юуаны" 10000-г нь засгийн газраас байшин сав барь гэж өгдөг шиг нүүдлийн амьдралтай монголчуудыг энгийн байшинд оруулахад хүртэл татаас өгч байгаа. Байрлал, нөхцөлөөс шалтгаалаад өөр өөр татаас өгч, нүүдлийн амьдралаас шилжүүлэн суурьшмал амьдрал руу маш хурдан оруулж, дасгаж, дараачийн үеийг нь байшин саванд өсгөсөн, хятад сургуульд сурсан, хятад соёлоор хүмүүжсэн хүмүүс болгон хөгжүүлж байгаа гэж хэлж болно. Мэдээж хэл усыг нь 50-н жилийн дотор өөрчилж болохгүй болохоор цаг хугацаа зарцуулан хүлээж байгаа биз. Гол нь тэдний бодлого бол аль болох хурдан хугацаанд уусган авахад оршиж байна гэж бодож байна. Учир нь ууссан хойно хятад монгол хэмээн хуваагдаж ялгарахгүй, тэгэх шаардлага ч байхгүй болох юм. Миний энд хэлэх гээд байгаа гол зүйл бол оюуны хувьд биш, харин амьдарч буй орчинг нь илүү түлхүү өөрчлөх гэж оролдож байгаа нь Хятад хэлбэрийн модернизаци буюу орчин үе рүү шилжүүлэх арга. Монголд суурь капитал болох мөнгөний асуудал ихтэй учир засгийн газраас дэд бүтэц дээр голдуу анхаарч чадахгүй байгаа учир хүмүүсээ 21-р зуун рүү илүү оюуны хувьд буюу боловсрол, сэтгэлгээгээр нь түлхүү оруулах тал дээр анхаарч байна. Миний бодлоор малчид байна уу тариаланчид байна уу хамаагүй орчин үе рүү хөл алхуулахын тулд хамгийн түрүүнд дэд бүтэцийг байгуулах хэрэгтэй болов уу. Тэгж байж, яаж амьдрах, ямар хүлээлттэй болох зэрэг нь хүмүүсийн толгойд буух байх. Ингээд бодохоор Broken Window-н онол санаанд орж байгаа юм. Хүмүүс орчиноосоо шалтгаалан хүмүүжиж, тэдний зан үйлдэл орчинтойгоо нягт холбоотой байнаа гэсэн үг л дээ.

Орчуулгын талаар сонирхой нийтлэл уншлаа.

тооны нэрийн ард орж буй нэр үгэнд олон тооны дагавар залгадаггүй. Тэгтэл гуч гаруй хонинууд гэж ярих болсон байна. Монгол хэлний өвөрмөц зүй тогтоолоор бол, сүрэг хонио ч ганц тооны хэлбэрээр хэлдэг. Дээр би “Дорж хонио хариулж явлаа” гэсэн өгүүлбэр эш татсан. Дорж ганцхан хонь хариулж яваагүй нь ойлгомжтой биздээ. Хэрэв ганцхан хонь хариулбал хөтлөж явах байлгүй

http://mongoliantranslation.blogspot.com

Vesna Wallace гээд профессор Монголын шашин гээд хичээл Берклей-н Их Сургуульд зааж байх юм ккк. Болдогсон бол юу заахыг нь сонсохымсон. Нээлттэй тавьдгүй л юм байхдаа.

Power of Habit гэж ном сая уншиж эхэллээ. Тэгээд амазон дээр номын талаар хартал манай 6-н сарын сонгуульд хэрэгтэй байж магадгүй нэгэн сонирхол татсан зүйл уншив. Магадгүй хотын захиргаа сонгуулийн дараа хэдэн өдрүүдэд түц-нүүдийг "хааж"/амрааж, гадуур хоол унд зарахгүй байвал өнгөрсөн сонгууль шиг юм болохгүй ч байж мэдэх нь:

I first became interested in the science of habits eight years ago, as a newspaper reporter in Baghdad, when I heard about an army major conducting an experiment in a small town named Kufa. The major had analyzed videotapes of riots and had found that violence was often preceded by a crowd of Iraqis gathering in a plaza and, over the course of hours, growing in size. Food vendors would show up, as well as spectators. Then, someone would throw a rock or a bottle.
When the major met with Kufa’s mayor, he made an odd request: Could they keep food vendors out of the plazas? Sure, the mayor said. A few weeks later, a small crowd gathered near the Great Mosque of Kufa. It grew in size. Some people started chanting angry slogans. At dusk, the crowd started getting restless and hungry. People looked for the kebab sellers normally filling the plaza, but there were none to be found. The spectators left. The chanters became dispirited. By 8 p.m., everyone was gone.