Нарыг гараараа хааж чадахгүй

Монголын амьдрал буцалсаар.
Хэлгүй дүлий нь ч, хэлтэй амтай нь ч дээгүүр доогуур гүйлдсээр. Уганда-д бол мататү гэж нэрлэх бидний мэдэх микре гээч нийтийн тээврийн хэрэгсэл энд тэндгүй сүлжилдсээр. Микре-д сууж явахад хаана хэзээ ямар тэрэгтэй үнсэлцэж согсох бол гэхээс дотроос өөрийн эрхгүй инээд хүрэх шиг. Гэвч энд бас онхолдон бэртэх аюул буй учир бага зэрэг айдас хүрэх шиг.
Би Америкт эсвэл Англи амьдарч байсан бол ингэтлээ амьдарлыг шохоорхож амьдрах байсан болов уу гэж хааяа боддог юм. Та нар боддоо, Африкийн хэдэн орноос бусад дэлхийн ямар ч улсад нийтийн тээврийн хэрэгслийнх нь хаалга салж унахгүй дээ аан? Тиймээ, Монголын амьдрал өдөр болгон надад “amusement” бэлгэлсээр, тэрэнд нь би бараг согтож байгаам бишүү?
Аргентинд нэг хэсэг манан, утаа хоёр нэгдээд нээх сайхан хортой манан үүсгэж байсан гэж дуулж байсан. Одоо ч мэдээж байхгүй болсон л доо. Харин энэ байгалийн сонин үзэгдлийг үзэж чадаагүй нь Аргентин явах ч хэрэггүй, харин зүгээр орцноосоо гарахад л болоо. Өглөөд орцноосоо гарахад дотор гашуурч, хоолой хорсоно доо хөөрхий. 500 метрыг газар байтугай 100 метр харахад хэцүү болж байгаам. Заримдаа ажил дээрээ цонхоо онгойлговол тэгээд л бараг л муужирч унана шүү дээ. Би гэж амьтан заримдаа өөрийнхөө ширээнээс угаартцан нулимс дуслуулах нь дөхөөд порчикоо хааж байгаам бишүү. Америкт бол яг тэгж харагдаач.

Хуулиар хориглоогүй бүхнийг...
Хуулиар хориглоогүй бүхнийг хийж болно гэсэн хууль ардчилсан нийгэмтэй оронд үйлчилдэг. Монголыг би ардчилсан нийгэмтэй болохоор Монголд хориглоогүй бүхний хийж болно гэж боддог байв. Гэвч энэ бодол маань төдөлгүй өөрчлөгдсөн юмдаа.
Манайх гэж нэг компани нэрээ зохиогоод, үүнийгээ улсад бүртгүүлж авахаар очивоо. Гэтэл өөдөөс, “энэ хэтэрхий ерөнхий нэр байна, санхүүгийн зохицуулах хорооноос асуугаад болно гэвэл яахав өгнө” гэдэг байгаа. Ядаж байхад МАХН-ы хурал болсон тул байгууллагын дарга нар 7 хоног ажил дээрээ харагдаагүй тул 3 хоногт авдаг гэж хошгоруулаад байсан нэр маань 2 долоо хоног болж байж хариу нь гардаг байгаа. Гэхдээ мэдээж “ийм нэр өгч болохгүй” гэсэн хариу гарав. Яах ийв гэсээр давхиж очтол “СЗХ-с ийм нэр өгч болохгүй гэсэн санамж ирсэн” гэхээр нь СЗХ-нд нь давхиж очин уг санамжийг өөрийн биеэр үйлдсэн ноён Г-тэй уулзлаа. Г өгүүлрүүн “Энэ нэрийг өгч болохгүй гэсэн хууль байхгүй. Гэхдээ та нарт энэ нэрийг битгий аваарай гэж зөвлөмөөр байна” гэж хэлэх нь тэр. Хммм, уул нь Г хуульч хүн, хуулиар хориглоогүй бүхнийг хийж болно гэдгээ мэдэхгүй “шааж” явах юмдаа. Энийг сонсоод захирал маань ноён Г-тэй удаан яривал барьцалдаж авч магадгүй гэж эмээгээд тэндээс түргэхэн шиг гарсан гэжуга. Энийг нь сонсоод миний бие хичнээн инээснийг та бүхэн тааж баршгүй.

Африкт амьдармааргүй ...
Би өмнө нь Африкт амьдармааргүй байна гэж хэлж байсан. Монголыг Африк болж өөрчлөгдөхийг хармааргүй байна гэж байсан. Гэвч өнөөдрийн Монголд, Монголыг Африк болон өөрчлөгдөж байгааг хоёр нүдээрээ харан сууна. Хүний нүдэн дээр дээрэмдэж, бусдын өмнө дээр хулгайлж, улаан цайн цөлмөж байгааг би мэдсээр байж, тэд нарыг харж сууна. Тоглоомын онолын дүрмээр бол тэр тэгэх ёсгүйдээ, харин ард нь ийм хэрэг нь илэрч болзошгүй тул энэ алхамыг авсын болов уу чигшиг хачин аймаар таамаглал дэвшүүлээд л гайхаж сууна. Ай, тэдний хийж буй үйлдэл бүхнийг базаж аваад нэг онолын хүрээнд авч үзэх юмсан. Болох эсэхийг нь ч сайн мэдэхгүй л байна.

Тэвчээр суух хэрэгтэй болжээ ...
Юуг ч зөв баривал зэвсэг болдог юм гэж нэг буянтай буурал хэлжээ. (нөгөө Empire-г бичдэг гар байхаа) Яг одоо миний барьж болох ганц зэвсэг маань цаг хугацаа байгаа юм. Энэ зэвсгээ өдрөөс өдөрт, цагаас цагт зөв ашиглаж, өөрийн хүсэл мөрөөдөлдөө залж чадвал ирээдүйд юу болохыг буянтай ах минь ч хэлж мэдэхгүй. Харин тэр цаг болтол тэсэх л хэрэгтэй гэж нэг найз минь уржигдар уулзахад хэлж байсаныг саналаа. Үнэнийг хэлэхэд тэсэх гэдгийг би сураагүй биш сурсан, гэхдээ хамаг бие хөндүүрлэж, үе мөч салж унах гээд байхад нь л завин дээрээ л тэсэж сурсан. Завьнаас буугаад амьдрал дээр тэснэ гэдэг илүү хэцүү ажээ.
Одоо бол угаартуулж алах гээд байхад нь л утаан дунд инээвхийлэн сууж, дайрч алах гээд байхад нь л үсэрч бултаж зугатааж, тэрбум тэрбумаар нь гулгуулчихаад өөдөөс loser мэт харц чулуудаж байхад нь өөдөөс нь loser харцаар хариулж, улаан хацартангуудын бүдүүлэг занг нь шанаагаар биш уучлалаар өршөөж чадах тэр тэвчээр суух хэрэгтэй болжээ.

Нарыг гараараа хааж чадахгүй
Би бурханд итгэдэггүй ч гэсэн, би диваажин байдаг гэж боддоггүй ч гэсэн, шударга үнэн ялж чадна гэдэгт итгэдэг. Энэ дэлхий дээр нарыг, сайн сайхны илэрхийлэл болсон тэр симболыг, ганц хүн эсвэл хэсэг бүлэг хүн гараараа хааж чадахгүй гэдэгт бас итгэдэг. Гэхдээ энэ явдал нийгэм маань өөрөө сайн сайхан рүү тэмүүлж байвал л боломжтой шүү дээ. Сэтгэлийн угт асах итгэлийн гал нь унтарч, сайн сайхан руу тэмүүлэх эрмэлзэл арилах аваас “новшнууд” заавал нарыг гараараа хаах хэрэггүй болох бизээ. Учир нь тэр үед хэт харанхуй байх учир нар харагдахгүй л байх биз. Энэ явдлаас өөрийгөө, гэр бүлээ, үр хүүхдээ аврая гэсэн нь одоо л зогсолтгүй хөдөлмөрлөх цаг болсон доо. Тиймээ, “новшнууд” нарыг гараараа хааж чадахгүй.